Borstvoeding

Ongeveer 80% van de vrouwen begint met het geven van borstvoeding. Dit aantal neemt in de loop van de tijd af. Ongeveer 39% van de vrouwen geeft na 6 maanden nog volledig borstvoeding. Het stoppen met borstvoeding kan een bewuste keuze zijn. Het kan ook komen door: 

• Onvoldoende deskundige informatie en begeleiding in de eerste dagen en weken.
• Onzekerheid door tegenstrijdige adviezen.
• Onzekerheid over de hoeveelheid borstvoeding.
• Pijn bij het voeden.
• Te weinig steun of begeleiding uit de omgeving.

Informatie verzamelen

Het is belangrijk dat jij en je partner zich tijdens de zwan­gerschap voorbereiden op de komst van jullie baby en de wijze waarop je de baby wilt gaan voeden. Als je partner is voorgelicht over borstvoeding, heeft dat een positieve invloed op jouw keuze voor borstvoeding en hoelang je borstvoeding gaat geven.
Vrouwen die zich ervan bewust zijn dat het geven van borst­voeding een heel natuurlijke zaak is, zullen vaak langer met borstvoeding doorgaan. Verder is praktische informatie belangrijk om proble­men bij de borstvoeding te voorkomen, of in een vroeg stadium te herkennen. 

Hoe kom je aan informatie?

• Je kunt de videopresentatie bekijken. Onze lactatiekundige geeft op een interactieve manier informatie over allerlei onderwerpen die met borstvoeding te maken hebben. 
• Je kunt informatie krijgen bij een borstvoedingorganisatie, bijvoorbeeld La Lèche League Nederland.
• In het ziekenhuis werkt een lactatiekundige IBCLC. Je kunt bij haar terecht met allerlei vragen over borstvoeding. Als je tijdens de zwangerschap een keer een informatief gesprek wilt over het geven van borstvoeding, is dat altijd mogelijk.

Je kunt ook een afspraak maken met de lactatiekundige als:

• Je problemen verwacht bij het geven van borst­voeding.
• Als je zwangerschapsdiabetes hebt.
• Zwanger bent van een twee­ling.
• Een borstoperatie hebt gehad.
• Je bij je vorige kindje problemen hebt gehad met voeden.

Aanleggen

• Een baby drinkt gemiddeld 8-12 keer per 24 uur.
  Om de productie van moedermelk goed op gang te brengen, is het vooral de eerste weken belangrijk om de baby zo vaak en zo lang aan te leggen als het zelf aangeeft. Elke keer dat jouw baby aan de borst drinkt - hoe kort ook - wordt het hormoon gestimuleerd dat voor de melkproductie zorgt.
• Laat de baby minstens 8 keer per 24 uur drinken, dat is ongeveer om de 3 uur. Zorg voor minimaal 8 aanlegmomenten. Het is niet nodig dat er tussen 2 voedingen een bepaalde tijd zit.
• Laat je baby zo lang drinken als hij wil, tenzij het pijn doet. In dat geval moet je de baby opnieuw aanleggen of corrigeren tijdens het drinken.
• Meestal heeft een baby 15 tot 20 minuten nodig om een borst leeg te drinken. De borst voelt dan soepel aan. Sommige baby's laten niet uit zichzelf los, maar gaan wat sabbelen. Dit is een goed moment om van borst te wisselen.
• Als er overdag 3 tot 4 uur voorbij is en je kindje slaapt nog, maak hem dan gerust wakker. Doe dit bijvoorbeeld op het moment dat de baby licht slaapt. Je baby maakt dan kleine bewegingen met het lichaam en de ogen.
• Ons advies is om je baby ’s nachts in ieder geval 1 keer te voeden, tenzij de verloskundige of arts anders aangeeft.

De eerste dagen kun je zien als oefendagen voor het aanleggen. Na een paar dagen komt de melkproductie op gang en zullen je borsten voller aanvoelen. Het is fijn als jij en je baby dan al aan el­kaar zijn gewend.

Geen fopspeen

Als je kindje aangeeft te willen drinken, geef dan geen fop­speen. Want dan gaat je kindje minder vaak aan de borst, waardoor het risico bestaat dat de melkproductie onvol­doende op gang komt. Dan kan na een paar weken blijken dat je baby te weinig is gegroeid. 

Verzorging van je tepels

Je kunt je borsten het beste wassen met gewoon water zonder zeep. Hiermee zorg je voor een natuurlijk evenwicht op de tepelhuid. De kliertjes op de tepelhof scheiden talg af en je borsten bereiden zich zo zelf voor op het geven van melk.

Soms wordt er gezegd dat tepels moeten 'harden'. Dit is niet waar. Onderzoek heeft aangetoond dat maatregelen om de tepels te 'harden', zoals het wrijven met een ruwe handdoek en het gebruik van crèmes, de opperhuid van de tepels kunnen bescha­digen. Tepels moeten juist soepel zijn, zodat ze het trekken van een krachtig zuigende baby goed kunnen opvangen.

Huid-op-huidcontact

Huid-op-huidcontact is belangrijk, zowel voor jezelf als voor de baby. Huid-op-huid contact is dat je de baby bloot (wel toegedekt tegen de kou en met een luiertje aan) tegen je blote borst legt. Je kunt er het beste direct na de geboorte mee beginnen, als de condi­tie van de baby en jouw eigen conditie dit toelaten. Je kunt hier wel een jaar mee doorgaan.

Als er regelmatig sprake is van huid-op-huidcontact, is een baby over het alge­meen ontspannen. De temperatuur is beter en daarnaast zijn de hartslag en de adem­haling vaak stabieler. Bovendien bevordert het contact de hechting tussen jou en je baby. Door huid-op-huidcontact komt je baby in aanraking met jouw bacteriën. Dit kan helpen bij het voorkomen van bepaalde ziektes of allergieën. Ook heeft huid-op-huidcontact een positieve invloed op de borstvoeding. Hoe dichter de baby bij je is, des te sneller zal je baby aan de borst gaan. Ook het hormoon oxytocine wordt gestimuleerd, dit brengt de melkproductie op gang.

Zuigreflex

Pasgeborenen hebben een zeer sterke zuig- en zoekreflex, dit zie je vaak al 1 - 2 uur na de bevalling. Ook door huid-op-huidcon­tact zullen de meeste baby's vrij snel na de geboorte smakbewegingen maken en op zoek gaan naar hun knuistjes. Vaak gaan baby’s uit zichzelf op zoek naar de tepel door kruipachtige bewegingen te maken in de richting van jouw borst. Dit is het moment om je baby aan te leggen. 

Houding bij het voeden

Het is belangrijk dat je de baby voedt in een goede houding. Het hoofdje, de schouder en de heup van je baby moeten 1 lijn vormen. De voorkant van het lijfje moet helemaal op jou liggen. De tepel ligt ongeveer ter hoogte van het neusje van de baby. Door het mondje van de baby te prikkelen met de tepel, wek je de zoek- en mond open reflex op. Hierdoor zal je kindje het mondje steeds verder opendoen. Als het mondje wijd open is, trek je je kindje dichter tegen je aan.

De baby moet niet alleen de tepel, maar ook een flink deel van de tepelhof in het mondje nemen. De lipjes moeten naar buiten gekruld zijn, het tongetje moet over de onder­kaak onder de tepelhof liggen. Bij een goede houding ligt de kin van de baby tegen jouw borst, het neuspuntje raakt de borst net, zodat de baby kan ademen tijdens het drinken. Ligt het neusje niet vrij, breng dan de heupjes van je baby nog dichter tegen je lichaam. Het is bij het aanleggen belangrijk dat de baby zo ligt, dat de tepel recht in zijn mondje ligt.
Voor wat verschillende houdingen verwijzen we naar de website van Kiind (het tijdschrift voor natuurlijk ouderschap). Of bekijk de videopresentatie van onze lactatiekundige.

Pijn bij het voeden

In het begin maakt de baby korte, snelle zuigbewegin­gen om de toe­schietreflex op gang te brengen. Dat kan wat pijnlijk zijn, omdat de tepel dan oprekt en de baby de tepel mogelijk nog dieper in zijn mondje moet trekken. Na een tijdje verandert het zuigpatroon en worden de teugen diep en regel­matig.

Als het voeden pijn doet, moet je de baby altijd van de borst halen en opnieuw aanleggen. Je kunt ook tijdens het aanleggen veranderen van houding, zodat het geen pijn meer doet. Dit is de enige manier om problemen zoals tepelkloven te voorko­men. Borstvoeding geven mag geen pijn doen, behalve bij het eerste aanzuigen in de eerste week (het rekken van de tepel en de tepelhof) en bij de eerste toe­schietreflex. Deze pijn hoort binnen 2 weken van voeden duidelijk af te nemen.

Hoe vaak voeden?

Na de eerste 2 - 3 dagen kun je gaan voeden als de baby erom vraagt. Als de baby smakt, likt, wakker wordt, om zich heen kijkt of met zijn handjes beweegt, is dit vaak een vraag om voeding. Over­dag is dit meestal om de 2 - 3 uur, 's avonds vaak om de 1,5 - 2 uur. ’s Nachts is het meestal om de 3 - 4 uur. Zo komen de meeste baby's aan zo'n 8 voedingen per 24 uur.

Geen baby is hetzelfde. Daarom is het heel belang­rijk dat je de signalen van je kind leert herkennen. Som­mige baby's vragen bijvoorbeeld om 6 voedingen. Als de baby voldoende plast en voldoende in ge­wicht aankomt, is dat geen probleem. Bekijk ook eens deze video. 

Clustervoeden

Veel baby’s willen na de eerste week ’s avonds vaker gevoed worden. Dit heet ‘clustervoeden’. Het houdt in dat de baby gedurende een aantal uren steeds met korte tussenpozen wil drinken. Het is een normaal verschijnsel en heeft bovendien als voordeel dat de borsten goed leeg­gedronken worden. Hoe leger de borst, hoe vetter de melk is. En veel vette melk geeft een goede bodem aan de baby om in de nacht langer te slapen. 

Doorslapen

Wanneer je baby 's nachts gaat doorslapen, is moeilijk te voorspellen. Dit verschilt van kind tot kind. De meeste baby's hebben de eerste 3 - 6 maanden 's nachts nog een voeding nodig.

Voldoende melk

Als jouw baby borstvoeding krijgt is nooit te veel. De samenstelling van de voeding past zich aan als er vaker gevoed wordt.

Je baby krijgt genoeg voeding als:

• je 6 tot 8 natte luiers hebt (vanaf de 4e dag na de geboorte).
• je 2 tot 5 keer per dag poepluiers hebt. Maar je baby kan ook zomaar 1 of 2 dagen niet poepen. 
• je voeding geeft wanneer de baby erom vraagt. 
• de baby met open ogen drinkt en hoorbaar slikt.
• Je borsten na het voeden goed leeg zijn. De borsten voelen soepel aan, en je merkt een duidelijk verschil tussen je borsten voor en na de voeding.
• Je baby een wakkere indruk maakt.
• Je baby goed groeit.

Vitamine K

Vitamine K is onder andere belangrijk voor een goede bloedstolling. Daarom adviseren we baby's die borstvoeding krijgen, ook extra vitamine K te geven. (Vitamine K wordt toegevoegd aan kunstvoeding.)

Het advies is:

• 1 milligram (mg) vitamine K in de eerste uren na de geboorte.
• Daarna tot en met de 3e maand (= 12 weken) 150 microgram (mcg) vitamine K per dag.

Dit geldt ook voor baby’s die voor meer dan de helft borstvoeding krijgen.

Stuwing

Een paar dagen na de geboorte (meestal rond de 3e of 4e dag) kun je last krijgen van stuwing. Stuwing is een natuurlijk verschijnsel en verdwijnt ook weer vanzelf. Meestal na een paar dagen, soms duurt het iets langer. Het is een teken dat de melkproductie goed op gang komt.

Stuwing ontstaat door een verhoogde toevoer van bloed naar je borsten. Dit zorgt voor extra aanmaak van melk. Als je de baby de eerste 2 - 3 dagen vaak hebt aan­gelegd, is de baby meestal ervaren genoeg om de toegenomen hoeveelheid melk weg te drinken. Naarmate je baby meer drinkt, heb je min­der last van de stuwing en zullen je borsten minder gespannen zijn. Voeden op verzoek, kan dus ook op verzoek van de moeder zijn. 

Na 2 tot 3 weken zal je merken dat je borsten veel minder vol voelen dan eerder. Dat is een goed teken, de vraag en het aanbod zijn dan mooi op elkaar afgestemd en je borsten weten wat ze moeten doen. Er staan geen hoeveelheden van te voren meer klaar, maar de melk wordt ter plekke gemaakt als de baby er om vraagt.

Bijvoeding

Met bijvoeding bedoelen we alles wat een baby naast borstvoeding binnen krijgt, dus ook water. Dorst is de belangrijkste prikkel voor een baby om aan de borst te willen drinken. Als je bijvoeding geeft, loop je het risico dat de melkproductie niet goed op gang komt of terugloopt.

Je mag je baby alleen bijvoeden op medische indicatie. Hiervoor kunnen ver­schillende redenen zijn: je kindje komt onvoldoende aan of valt te veel af, of je kindje heeft een te laag of een te hoog geboortegewicht. Als bijvoeding noodzakelijk is, wordt altijd gestart met kolven. Op die manier wordt de borstvoeding zo snel mogelijk op gang gebracht, zodat je kindje met eigen melk kan worden gevoed. 

Om verschillende redenen kun je besluiten melk te kolven:

• Je baby kan nog niet (goed genoeg) aan de borst drinken.
• Je baby is te vroeg geboren.
• Er zijn problemen met de borstvoeding.
• Je wilt minder gebonden zijn aan de voedingen.
• Je wilt borstvoeding combineren met een baan buitenshuis.

Om met succes te kunnen kolven, heb je een goed kolfappa­raat nodig. Maar kolven moet je ook leren en gaat niet altijd gelijk goed. Het maakt namelijk een groot verschil of je een apparaat aan je borst voelt of je baby. Met een kolfapparaat kost het meestal wat meer moeite om de melk te laten toeschieten, dan wanneer je baby zelf drinkt. Het kan prettig zijn om, voordat je begint met kolven, informatie hierover te krijgen. Je kunt dit vragen aan de lactatiekundige in het Ouder en Kind-centrum. Ook kunnen we je informatie geven over het huren van een kolfapparaat. Kijk voor meer informatie op deze website over kolven of de website van MoM&e.

Heb je na de bevalling vragen over borstvoeding en kolven? In het Ouder en Kind-centrum is een lactatiekundige IBCLC werkzaam. Als je in het ziekenhuis bent bevallen, kun je tot 6 weken na de bevalling (telefonisch) advies vragen of een afspraak met haar maken.
In de thuissituatie kun je je vragen stellen aan de kraamverzorgende, verloskundige of een lactatiekundige IBCLC. De namen en adressen van de vrijgevestigde lactatiekundigen zijn te vinden op de website. 

Bereikbaar

• De lactatiekundige is op maandag en donderdag van 8.00 - 15.00 uur aanwezig. Telefoonnummer (0592) 32 53 70. Je kunt je vraag ook stellen via de BeterDichtbij-app. Je krijgt zo snel mogelijk antwoord, in ieder geval binnen 3 tot 4 werkdagen. Let op: je kunt pas een appje sturen als een medewerker van de polikliniek in de BeterDichtbij-app een gesprek voor je heeft aangemaakt. We kunnen dit gesprek alleen aanmaken als jouw mobiele telefoonnummer en e-mailadres bij ons bekend zijn.
  

Is het dringend?

Heb je een dringende vraag, dan is het altijd het beste om te bellen!

verlos12 - oktober 2022

• videopresentatie borstvoeding door lactatiekundige WZA
• borstvoeding.com
• nvlborstvoeding.nl (vind een lactactiekundige in de buurt)
• lalecheleague.nl
• nvom.net (Nederlandse Vereniging voor Ouders van Meerlingen)
• couveuseouders.nl