Boezemfibrilleren

Het hart heeft een rechter- en een linkerhelft die allebei bestaan uit een boezem en een kamer. Bij een normale hartslag trekken eerst de boezems samen, waarbij het bloed naar de hartkamers wordt gepompt. De hartkamers trekken vervolgens ook samen, zodat het bloed over het hele lichaam verdeeld wordt.

Het samentrekken van de boezems en de kamers wordt geregeld door het elektrische systeem van het hart. Elke hartslag wordt opgewekt door een elektrische prikkel. Dit is een soort stroomstootje dat ontstaat in de sinusknoop, een plek in de rechterboezem.

De elektrische prikkel verspreidt zich over de boezems en zorgt ervoor dat de boezems samentrekken. Vervolgens pauzeert de elektrische prikkel in de AV-knoop, een soort tussenstation tussen de boezems en de kamers.

De AV-knoop houdt de stroom even vast en zorgt er daarna voor dat de elektrische prikkel precies op het goede moment via de Bundel van His en de Purkinjevezels wordt doorgegeven aan de hartkamers. De kamers trekken daardoor samen en pompen het bloed door het lichaam.

Bij een normaal hartritme wordt de hartslag in een regelmatig tempo opgewekt door een elektrische prikkel vanuit de sinusknoop.

Bij boezemfibrilleren is de normale werking van de boezems verstoord. Dat komt doordat zich tegelijkertijd verschillende elektrische prikkels door de boezems verspreiden. Deze verdringen zich op hetzelfde moment voor de AV-knoop om doorgelaten te worden naar de hartkamers. Gelukkig beperkt de AV-knoop het aantal prikkels dat doorgelaten wordt naar de kamers, zodat de hartslag meestal lager is dan 150 per minuut.

Normaal maakt het hart in rust ongeveer zestig tot zeventig slagen per minuut. Het hartritme is door het boezemfibrilleren onregelmatig. Dit kan ten koste gaan van de pompfunctie van het hart.

Niet iedereen met boezemfibrilleren heeft dezelfde klachten. Sommige mensen merken er zelfs jarenlang niets van. Mogelijke klachten bij boezemfibrilleren zijn:

• hartkloppingen (een plotseling bonzend, fladderend of rammelend gevoel in de borst)
• vermoeidheid, gebrek aan energie
• duizeligheid, een licht gevoel in het hoofd
• een naar gevoel op de borst (pijn, druk of gewoon een vervelend gevoel)
• kortademigheid, snel lucht tekort komen bij betrekkelijk weinig inspanning.

Elektrocardiogram (ECG)

Een gemakkelijke en betrouwbare methode om boezemfibrilleren vast te stellen is het maken van een ECG (elektrocardiogram). Als het boezemfibrilleren alleen aanvalsgewijs optreedt, is het mogelijk dat u een normaal ECG hebt. Soms is het zinvol een 24-uurs ECG te maken om uw hartritme gedurende een langere periode te kunnen registreren.

Boezemfibrilleren komt het meest voor bij mensen met een:

• hoge bloeddruk
• hartklepafwijking
• afwijking aan de kransslagaders
• hartspierziekte
• aangeboren hartafwijking
• ontsteking van het hartzakje
• te hard werkende schildklier of
• chronische longziekte of longembolie.

Geen hartafwijking, wel boezemfibrilleren

Het komt vaak voor dat bij iemand met boezemfibrilleren geen enkele hartafwijking wordt gevonden. Mensen met een gezond hart, kunnen last hebben van boezemfibrilleren onder invloed van stress, drugs, cafeïne, stoornissen in de water- en zouthuishouding, stofwisselingsstoornissen of infecties. Verder kan boezemfibrilleren zich voordoen tijdens en na een operatie.

Er zijn verschillende manieren om hartritmestoornissen te behandelen. Meestal krijgt u eerst een medicijnbehandeling. De medicijnen vertragen uw hartslag tijdens een aanval van boezemfibrilleren en voorkomen de vorming van bloedstolsels. 

Antistollingsmedicijnen (bloedverdunners)

Het risico van een beroerte bij boezemfibrilleren neemt af als u bloedverdunners gebruikt. Cumarines (Sintrommitis of Marcoumar) zijn antistollingsmiddelen die de kans op een beroerte met 60 tot 80% verminderen. Bij het gebruik van deze medicijnen moet uw bloed regelmatig worden gecontroleerd door de trombosedienst om de juiste mate van bloedverdunning te garanderen. Soms is een behandeling met aspirine mogelijk. De cardioloog adviseert welke bloedverdunner voor u het beste is.

Medicijnen om de hartslag te vertragen

Om de hartslag te vertragen wordt meestal gebruik gemaakt van medicijnen als digoxine, bètablokkers (bijvoorbeeld bisoprolol, atenolol) of calciumantagonisten (bijvoorbeeld verapamil). Deze medicijnen vertragen de geleiding van elektrische prikkels door de AV-knoop.

Hoewel vertraagd, blijft het hartritme vaak wel onregelmatig.

Anti-aritmische medicijnen

Om de geleiding van elektrische prikkels in het hart te beïnvloeden, kan gebruik worden gemaakt van zogenaamde anti-aritmische medicijnen. Er zijn verschillende middelen zoals kinidine, disopyramide, flecaïnide, propafenon, sotalol en amiodaron. Om vast te kunnen stellen hoeveel u van een bepaald medicijn nodig hebt, is het soms nodig dat u voor korte tijd in het ziekenhuis wordt opgenomen op de afdeling hartbewaking. Sommige anti-aritmische medicijnen die gebruikt worden om boezemfibrilleren tegen te gaan, kunnen ernstige andere ritmestoornissen opwekken.

De cardioloog houdt rekening met uw klachten bij het voorschrijven van de medicijnen. Omdat een medicijn niet altijd het gewenste effect heeft, kan het nodig zijn om verschillende medicijnen uit te proberen.

Bij bijna de helft van alle nieuwe patiënten met boezemfibrilleren is het mogelijk om met medicijnen weer een normaal hartritme te krijgen. Met name geldt dat voor patiënten die nog maar kort (minder dan 24 uur) last hebben van boezemfibrilleren. Soms lukt het niet met medicijnen alleen. In dat geval zijn er verschillende andere behandelmogelijkheden.

Elektrische cardioversie

Als medicijnen niet voldoende effect hebben, kan cardioversie soms helpen. Dit houdt in dat er kortdurend elektrische stroom door de borst wordt geleid. U krijgt als het ware een schok. Door de schok houdt het boezemfibrilleren op en kan het hart zelf het ritme weer overnemen. Voor de behandeling krijgt u een kortwerkend slaapmiddel.

Bij sommige patiënten wordt voorafgaand aan de cardioversie een slokdarm-echocardiogram gemaakt om te beoordelen of er stolsels in de hartboezems zijn.

Pacemaker

Bij een aantal patiënten met boezemfibrilleren klopt het hart te langzaam, soms afgewisseld met een snelle hartslag. Ook kunnen medicijnen die nodig zijn om een te snelle hartslag te voorkomen, van tijd tot tijd een te trage hartslag veroorzaken. Hierbij horen klachten zoals duizeligheid en neiging tot flauwvallen. Om een te traag hartritme te voorkomen, kan het nodig zijn om een pacemaker in te brengen.

Ablatie van de AV-knoop en plaatsen pacemaker

Als het niet lukt om een te snelle hartslag met medicijnen onder controle te krijgen en u hebt voortdurend last van boezemfibrilleren, dan is het mogelijk om de klachten te verhelpen door de ablatie van de AV-knoop. Dit houdt in dat er een katheter wordt ingebracht vlakbij de AV-knoop, waardoor elektrische energie wordt aangevoerd. Het gevolg is dat de AV-knoop geen elektrische prikkels meer doorgeeft. Voorafgaand aan de ablatie krijgt u een pacemaker. Na de ablatie zorgt de pacemaker ervoor dat de hartslag weer regelmatig is. De behandeling vindt plaats in een samenwerkend HartNet ziekenhuis (UMCG). 

Elektrofysiologisch onderzoek (EFO) en ablatie

Er zijn patiënten die veel last hebben van boezemfibrilleren. In bepaalde gevallen kan een ablatie worden voorgesteld (methode van Papone). Ablatie is het wegbranden van cellen in de hartwand om een afwijking in het prikkelgeleidingssysteem te behandelen. Het wegbranden gebeurt met een kleine elektrode op de punt van een katheter. De katheter (dun slangetje) wordt via de bloedvaten in de lies in het hart gebracht. De behandeling heeft in de meeste gevallen succes en wordt steeds meer toegepast.

Het elektrofysiologische onderzoek en de ablatie worden uitgevoerd in een samenwerkend HartNet ziekenhuis (UMCG). Meestal vinden deze onderzoeken in dagbehandeling plaats en hoeft u hiervoor niet te worden opgenomen. 

Na de behandeling komt u nog een paar keer voor controle naar de polikliniek, deze controles kunnen plaatsvinden in het WZA. Hoe lang u onder controle blijft hangt af van de ritmestoornis.

Chirurgische behandeling

Bij patiënten die een hartoperatie moeten ondergaan en ook last hebben van boezemfibrilleren, kan een hartchirurg aanvullend het boezemfibrilleren behandelen.

Bloedstolsels

Boezemfibrilleren is op zich niet zo gevaarlijk. Als de ritmestoornis langer dan 24 uur aanhoudt, kunnen zich in de boezem bloedstolsels vormen. Doordat de boezems niet geordend samentrekken, stroomt het bloed er namelijk niet zo snel doorheen als normaal. Hierdoor krijgt het de kans een bloedstolsel te vormen.

Beroerte

Als een bloedstolsel losschiet kan dit terechtkomen in de hersenen, wat een beroerte tot gevolg kan hebben. Ook komt het voor dat stolsels wegschieten naar andere organen of naar armen of benen. De kans op een beroerte is bij patiënten met boezemfibrilleren ongeveer vijf maal zo groot als bij iemand zonder boezemfibrilleren. Jonge mensen met boezemfibrilleren zonder bijkomende hartziekten of risicofactoren voor stolselvorming, hebben minder kans om op deze manier een beroerte te krijgen.

Hartfalen

Als u langdurig last hebt van boezemfibrilleren en er is sprake van een snelle hartslag, dan kan de hartspier verzwakken. Hierdoor wordt het bloed niet meer goed rondgepompt. Door het boezemfibrilleren kan dan hartfalen ontstaan.

Als u een vraag hebt, kunt u uw vraag stellen via de BeterDichtbij-app. 

Hebt u een dringende vraag, dan kunt u bellen met de polikliniek Cardiologie. De medewerkers zijn op werkdagen bereikbaar, telefoon (0592) 32 52 05.

Cardi07 - december 2024

De Nederlandse Hartstichting

Infolijn hart en vaten (0900) 30 00 300 op werkdagen tussen 9.00 en 13.00 uur.
Website: www.hartstichting.nl en bekijk hier ook een informatief filmpje over boezemfibrilleren.

Patiëntenvereniging Harteraad

Harteraad is een patiëntenvereniging voor en door mensen met een hart- en/of vaatziekte en hun naasten. Infolijn (088) 11 11 600.
E-mail: info@harteraad.nl, website: www.harteraad.nl